De RI&E: het startpunt voor een veilige werkplek

Een medewerker krijgt de opdracht om een aantal houten panelen te verplaatsen in een magazijn. De panelen zijn met een snelbinder verankerd aan de muur. Hij maakt de snelbinder los en haalt een paar panelen weg. Maar dan gaat het helemaal mis: de achterste panelen vallen om en belanden deels op de medewerker. Die loopt daardoor ernstig beenletsel en kneuzingen op.

Dit fictieve voorbeeld illustreert goed wat er mis kan gaan op de werkvloer. Arbeidsongevallen door vallende objecten komen volgens het RIVM regelmatig voor, net als andere soorten ongevallen. En niet altijd kan het slachtoffer het verhaal navertellen. Helaas is honderd procent risico’s uitsluiten vrijwel onmogelijk in een omgeving waar mensen werken. Maar een werkgever kan de risico’s wél een stuk terugdringen door ze te inventariseren en daar waar mogelijk gevaarlijke of ongezonde situaties weg te nemen.

Verplicht

Alle werkgevers met personeel moeten daarom een risico- inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en een bijbehorend plan van aanpak opstellen om een veilige en gezonde werkomgeving te creëren. André de Ruijter, bedrijfsadviseur Magazijnen bij evofenedex: “Sinds 1998 is dat wettelijk verplicht. Ongeveer de helft van de RI&E-plichtige bedrijven heeft nu een (volledige) RI&E. De andere helft heeft dus geen (volledige) RI&E. Daar zijn volgens een vorig jaar verschenen onderzoek verschillende redenen voor. Zeventig procent van hen blijkt niet te weten dat een RI&E verplicht is of vindt het maken ervan te ingewikkeld. En dan is er nog een klein deel, dertig procent, dat geen RI&E wil.”

Als een bedrijf personeel heeft, is het echter hoe dan ook RI&E-plichtig. Dus ook als er maar één medewerker is, ongeacht of diegene in dienst is of niet. Het maakt niet uit of de medewerker een betaalde of onbetaalde kracht is en of het bedrijf over een magazijn of alleen een kantoor beschikt. Zzp’ers zijn uitgezonderd van de RI&E-plicht.

Restrisico’s

Een bedrijf inventariseert eerst met een RI&E welke risico’s er in de werkomgeving zijn rond veiligheid en gezondheid en of die risico’s voldoende zijn beheerst. Vervolgens komt in een plan van aanpak te staan welke beheersmaatregelen eventueel nog nodig zijn om de risico’s te verkleinen. Het uitgangspunt is dat de ‘restrisico’s’ laag genoeg moeten zijn. De Ruijter: “Een bedrijf moet de risico’s beoordelen via de arbeidshygiënische strategie. Risico’s moeten bij de bron worden aangepakt. Wanneer er geen gevaar is, is er ook geen risico. Is er wel een gevaar en is bronaanpak niet mogelijk, dan is het beoordelen en het toepassen van beheersmaatregelen vaak zeer lastig. Regelmatig zal een bedrijf hiervoor dan een inhoudsdeskundige moeten inzetten, een veiligheidskundige.”

In het plan van aanpak moet staan welke beheersmaatregelen zijn genomen en wie daarvoor verantwoordelijk is. Dit moet worden weergegeven in een tijdlijn. Het opvolgen van te nemen (beheers)maatregelen moet ook inzichtelijk zijn. De Ruijter benadrukt verder dat het plan van aanpak geen vrijblijvend actieplan is.

“Bij de Arbeidsinspectie zie je nu een bepaalde draaiing. Organisaties en bedrijven hebben lang de tijd gehad om de boel op orde te krijgen. Er wordt nu van ze verwacht dat ze niet alleen de boel op orde hebben, maar óók dat ze ermee aan de slag gaan. In elk stukje van het proces moet veilig en gezond werken geborgd zijn.“

In de la

Het is dus niet de bedoeling dat een RI&E en plan van aanpak in een la verdwijnen en dat niemand er meer naar omkijkt. Belangrijk is dat een bedrijf écht aan de slag gaat met risicobeheersmaatregelen. In het voorbeeld van het ongeval met de omvallende panelen is het belangrijk dat goede veiligheidsmaatregelen zijn genomen. Denk bijvoorbeeld onder meer aan een correcte manier van het opslaan van de panelen, zodat het geheel stabiel is. De panelen waren dan waarschijnlijk niet op het slachtoffer terechtgekomen.

Verder is het nodig dat een bedrijf zijn RI&E en plan van aanpak aanpast zodra een opgedane ervaring, gewijzigde werkmethode of werkomstandigheid daartoe aanleiding geeft. Als de werkzaamheden zodanig zijn veranderd dat er nieuwe risico’s zijn ontstaan, moet het bedrijf zijn RI&E opnieuw toetsen.

Aan de slag

Wil je aan de slag met de RI&E in jouw magazijn? Gebruik dan het stappenplan van de Code Gezond en Veilig Magazijn. Je start met het inventariseren van de risico’s om vervolgens te werken naar een integrale veiligheidscultuur. Uiteraard alles stapje voor stapje.